6 listopada 2021 r. zakończyliśmy cykl spotkań na „Szlaku jeleniogórskich kościołów i wyznań”. Spotkanie miało miejsce w Bazylice Mniejszej, najstarszym jeleniogórskim kościele. Spotkanie w imieniu Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry otworzył i prowadził Józef Hanusiak.
Jelenia Góra, miasto o ponad dziewięćsetnej historii, wg podań zostało założone przez księcia piastowskiego Bolesława Krzywoustego, w 1108 r. W tymże samym roku wzniesiono pierwszy kościół farny o konstrukcji drewnianej pod wezwaniem św. Erazma i Pankracego. Prawdopodobnie jest to jedyny kościół na świecie pod wezwaniem obu świętych razem. Pierwszy kościół w średniowieczu zbudowany z drewna spłonął w 1303 r.
Kościół obecny, wznoszony w latach 1304–1346, jest gotycką budowlą z kamienia łamanego i piaskowca. Jest to trzynawowa bazylika gotycka ze sklepieniem sieciowym. Główne wejście do świątyni znajduje się po stronie zachodniej, w przyziemiu wieży, poprzez gotycki portal. Drugi portal, obok, jest renesansowy ze zdobieniami pół-ludzi, pół-węży. Kolejny portal renesansowy, od strony południowej, jest bogato zdobiony i przedstawia scenę ukrzyżowania Chrystusa. Wnętrze zachowało gotycką formę, ale wyposażenie pochodzi z czasów renesansu i baroku.
Filary nawy głównej ozdobione są figurami świętych. Pierwsza figura po lewej stronie to św. Grzegorz, papież. Kolejna figura św. Ambroży patron pszczelarzy. Po prawej stronie pierwsza figura to św. Florian, patron strażaków. Następną figurą jest postać św. Augustyna, doktora Kościoła. Z okresu renesansu – 1567 r. – pochodzą stalle autorstwa Alberta Kindlera. W ich zapleckach są intersjonowane postacie ewangelistów w jednej ławie i apostołów w drugiej.
Ambona z baldachimem pochodzi z roku 1591. W podstawie ambony znajduje się herb cesarza Rudolfa II, podtrzymywany przez dwugłowego orła habsburskiego w oplocie łańcucha Orderu Złotego Runa. Poniżej herbu cesarza jest herb Jeleniej Góry. Na koszu ambony czterech ewangelistów. Przy wejściu na ambonę figury Jana Chrzciciela i Mojżesza z rogami.
Monumentalny osiemnastowieczny ołtarz został zbudowany w latach 1713–1718. Jest on drewniany, marmuryzowany i obejmuje trzy kondygnacje zwieńczone promienistą glorią. W części centralnej ołtarza obraz Jana Kreczmara przedstawia ewangeliczną scenę „Przemienienie Pańskie na Górze Tabor”, powyżej obraz „Boga Ojca”. W ołtarzu znajduje się herb fundatora ołtarza, którym był ks. proboszcz Johan Konstanty Pank – okręt z trzema żaglami (wiara, nadzieja i miłość). Twórcą ołtarza jest Tomasz Weisfeld z Norwegii. W ołtarzu trzy poziomy ozdobione figurami świętych. W dolnej części od lewej strony figury: św. Erazma – pierwszego patrona świątyni z rekwizytem kołowrotu, Jana Chrzciciela i św. Piotra. Po przeciwnej stronie figury św. Pawła z mieczem, Wojciech z wiosłem i drugiego z patronów świątyni, św. Pankracego z włócznią i palmą męczeństwa. Na wyższej kondygnacji św. Karol Boromeusz z krzyżem w ręku i sznurem na szyi, dalej czterej ojcowie kościoła: św. Hieronim z ręką wspartą na ludzkiej czaszce, Augustyn z pastorałem i płonącym sercem, Ambroży ze stojącym u stóp ulem, Grzegorz Wielki papież, na końcu figura św. Sebastiana. Ostatnia kondygnacja obejmuje figury św. Barbary patronki górników, i św. Jadwigi Śląskiej z figurką Maryi patronki Śląska.
Ołtarze w nawach bocznych w stylu barokowym zostały zbudowane w 1713 r. W nawie południowej ołtarze przedstawiają św. Ignacego Loyolę i św. Franciszka Ksawerego. Drugi ołtarz ze św. Barbarą i wyżej Chrystusem oraz Piotrem i Pawłem. W nawie północnej ołtarz poświęcony Matce Bożej. Kolejny jest poświęcony św. Józefowi, wyżej obraz św. Gertrudy.
Organy wzniesiono w latach 1703–1706. Ich autorem jest Eugenic Caspalinni. Organy pierwotnie posiadały 43 głosy, obecnie po rozbudowie posiadają trzy manuały i 60 głosów. Prospekt organowy zwieńcza figura króla Dawida z harfą.
Na ścianie południowej nawy świątyni znajduje się kaplica św. Krzyża, którą wykonano w 1720 r. Barokowy konfesjonał zwieńczony figurą św. Jana Nepomucena został wykonany z ciemnego dębu.
Kościół w swej historii służył katolikom i protestantom. Wyłącznie protestanci korzystali z niego w latach 1634–1650. Od połowy XVII wieku ponownie należy do katolików. Z dniem 21 sierpnia 2010 r. papież Benedykt XVI nadał świątyni tytuł Bazyliki Mniejszej Diecezji Legnickiej.
W otoczeniu kościoła znajdziemy dwie kaplice zewnętrzne. Pierwsza renesansowa z 1609 r. z napisami w języku greckim – śmierć jest lekarstwem na nieśmiertelność – i łacińskim o treści – rozważanie śmierci jest życiem. Druga kaplica z okresu baroku poświęcona jest trzem proboszczom, są to – Pfarrer Lowe, Johan Konstanty Panck.
Na murze, zewnętrznych ścianach kościoła umieszczono epitafia. Poświęcone są burmistrzowi, szwedzkiemu komendantowi, starszym cechu, dzieciom i innym zasłużonym obywatelom miasta. Epitafia są pozostałością po dawnym cmentarzu przykościelnym.
Na terenie przyległym do kościoła stoją dwie osiemnastowieczne figury – w pobliżu głównego wejścia kolumna Maryjna wzniesiona w 1712 r. miała przypominać o przynależności do kościoła katolickiego. Po północnej stronie rzeźba św. Jana Nepomucena z roku 1709 wykonana przez Josepha Antona Lachela. A za nią pozostałości murów obronnych z XV w.
PODZIĘKOWANIE
Organizatorem spotkań na „Szlaku jeleniogórskich kościołów i wyznań” jest Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry. Pomysłodawcą cyklu spotkań po kościołach różnych wyznań jest pani Justyna Szczygielska. W przygotowanie i realizację całego cyklu spotkań zaangażowany był Józef Hanusiak.
TPJG pragnie podziękować wszystkim uczestnikom spotkań, gospodarzom świątyń za przystąpienie i pomoc w realizacji programu spacerów, za życzliwość i zaangażowanie w przyjmowaniu grupy zwiedzających, oraz prelegentom.
W sumie, w ciągu cyklu, odwiedzono osiem kościołów różnych wyznań. Były to kościoły katolickie, nurtu protestanckiego i prawosławny.
- Sanktuarium Świętego Krzyża, proboszcz ks. Andrzej Bokiej;
- Bazylika Mniejsza, kościół pw. Św. Erazma i Pankracego, ks. Bogdan Żygadło;
- Kościół św. Jana Chrzciciela, proboszcz o. Grzegorz SP;
- Kościół, parafia pw. Św. Marcina, proboszcz ks. Adam Lasek;
- Kościół Polskokatolicki, proboszcz ks. Anatol Sielchanowicz;
- Kościół Prawosławny pw. Św. Piotra i Pawła, ks. Bazyli Sawczuk;
- Ewangelicki Kościół Zbawiciela, pastor Sebastian Kozieł;
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, przewodniczący zboru Andrzej Sieja.
Spotkania w sanktuarium i bazylice prowadził Józef Hanusiak, w kościele św. Jana Chrzciciela o. Kazimierz SP. W pozostałych świątyniach spotkania prowadzili księża proboszczowie.
Spotkania ze strony turystów cieszyły się dużym zainteresowaniem. Spośród licznej ilości osób biorących udział w spotkaniach, wyodrębniła się grupa stałych sympatyków, która uczestniczyła we wszystkich spotkaniach.
UWAGA
Na prośbę wielu uczestników będzie zorganizowane dodatkowo, jeszcze raz spotkanie w Sanktuarium Świętego Krzyża, Kościele Łaski Cesarskiej (kościół garnizonowy). Spotkanie planowane jest na sobotę 27 listopada 2021 r., godzina 10.00.